หลังจากที่เดินทางสู่อวกาศไปในปี 2023 Euclid ยานอวกาศไขปริศนาสสารและพลังงานมืด ก็ได้ทยอยเผยข้อมูลวิทยาศาสตร์ใหม่ ๆ ออกมาเรื่อย ๆ แม้จะมีอุปสรรคบ้างเล็กน้อย กับปัญหาน้ำแข็งปริศนา แต่กล้องก็ทำงานได้ดีและเริ่มทยอยทำแผนที่ท้องฟ้าเพื่อศึกษาโครงสร้างของเอกภพ การขยายตัว รวมถึงอิทธิพลจากพลังงานมืดและสสารมืด (Dark Matter และ Dark Energy) ที่จะช่วยให้เราทำความเข้าใจทฤษฏีการกำเนิดเอกภพได้ดียิ่งขึ้น
ล่าสุดองค์การอวกาศยุโรป ESA ผู้ดูแลยาน Euclid ได้ออกมารายงานผ่านหน้าเว็บ Euclid Opens Data Treasure Trove, Offers Glimpse of Deep Fields เผยให้เห็นข้อมูลใหม่ ๆ ที่ได้มาจากยาน Euclid ภาพถ่ายเหล่านี้ได้มาจากบริเวณ 3 แห่งได้แก่ บริเวณ Deep Field North, Deep Field Fornax และ Deep Field South ซึ่งเผยให้เห็น ดวงดาว กาแล็กซี ตลอดจนการเกิดปรากฎการณ์ทางแสงที่บิดเบี้ยวจากแรงโถ้มถ่วง ไม่ว่าจะเป็น Gravitational Lensing หรือ Einstein Ring และยังแสดงโครงสร้างของกาแล็กซีหรือดาราจักรต่าง ๆ หลากหลายรูปแบบ กลายเป็น Dataset สำหรับนักดาราศาสตร์ เพื่อนำไปวิเคราะห์และสร้างการค้นพบใหม่ ๆ
ข้อมูลเหล่านี้ประกอบไปด้วยดาราจักรมากกว่า 380,000 แห่งที่ได้ถูกทำการจัดระเบียบหรือ Classification ข้อมูลเรียบร้อยแล้ว รวมถึง สามารถจับปรากฎการณ์ในลักษณะ Gravitational Lensing ได้มากกว่า 500 แห่ง เป็นหนึ่งใน Dataset ใหม่ที่จะนำไปสู่การวิจัยและการค้นพบอีกจำนวนมากในอนาคต
ในเดือนตุลาคม 2024 เราได้รายงานไปว่ากล้อง Euclid สามารถทำแผนที่ท้องฟ้าได้มากกว่า 1% จากทั้งหมดที่ออกแบบมาให้ทำแล้ว โดยข้อมูลที่ปล่อยออกมาในเดือนมีนาคม 2025 นี้ก็นับว่าเป็นผลผลิตจากการทำงานดังกล่าว ESA ระบุว่ากล้อง Euclid นั้นสร้างข้อมูลใหม่ ๆ มากกว่า 100 GB ใน 1 วัน ทำให้ในแต่ละวันข้อมูลจำนวนมหาศาลได้ถูกส่งกลับมาและผ่านระบบ Data Pipeline ที่ออกแบบมาเพื่อวิเคราะห์และจัดระเบียบข้อมูลเหล่านี้
การศึกษาภาพถ่ายแบบ Deep Field
หนึ่งในความสามารถของกล้อง Euclid นอกจากการทำ Survay วัตถุบนบนท้องฟ้าในลักษณะ Wide Field ซึ่งจะเป็นการถ่ายส่องไปเรื่อย ๆ แล้ว Euclid ยังออกแบบมาให้ถ่ายภาพแบบ Deep Field เพื่อให้เห็นรายละเอียดของวัตถุบนท้องฟ้าได้อย่างชัดเจน ภาพถ่าย Deep Field ที่ปล่อยออกมานี้มาจากบริเวณซีกฟ้าใต้ (Deep Field South) ซีกฟ้าบริเวณกลุ่มดาว Fornax (Deep Field Fornax) และซีกฟ้าเหนือ (Deep Field North) ซึ่งในตลอดช่วงการทำงานของ Euclid มันจะมีการถ่ายภาพแบบ Deep Field ทั้งหมดประมาณ 30 ถึงครั้ง 52 เพื่อเปิดโอกาสให้นักดาราศาสตร์ได้ศึกษา รูปร่างของดาราจักร, ค้นพบปรากฎการณ์อย่าง Gravitational Lensing หรือ Einstein Ring ใหม่ ๆ และศึกษาการก่อตัวของดาราจักรก่อนหน้านี้ Euclid เองก็เพิ่งเผยภาพ Einstein Ring ที่สมบูรณ์มาก ๆ ออกมา และเผยแพร่ใน Euclid: A complete Einstein ring in NGC 6505
ภาพถ่ายชุดล่าสุดจาก Euclid นี้ยังเผยให้เห็น Deep Space Object หรือวัตถุทางดาราศาสตร์ที่โด่งดังหลายชิ้น อย่างเช่น NGC 6543 ที่รู้จักกันในชื่อ “Cat’s Eye Nebula” เป็นเนบิวลาดาวเคราะห์ที่มีโครงสร้างที่ซับซ้อน อยู่ห่างออกไปจากโลก 3,200 ปีแสง และปรากฎให้เห็นในข้อมูลชุด Deep Field North
ภาพที่ได้จาก Euclid นั้นมีทั้งภาพในย่านแสงที่เรามองเห็นได้หรือ Visible Light ซึ่งถ่ายโดยอุปกรณ์ VIS ในย่าน 530–920 นาโนเมตร และภาพถ่ายในอินฟราเรดย่านใกล้ ที่ถ่ายโดยอุปกรณ์ NISP ในย่าน 920–2020 นานาโมตร ซึ่ง VIS มีความละเอียดอยู่ที่ 600 ล้านพิกเซล ในขณะที่ NISP มีความละเอียดเพียงแค่ 65 ล้านพิกเซลเท่านั้น ภาพที่เราเห็นที่คมชัดเหล่านี้ ก็มาจาก VIS นั่นเอง
เป้าหมายของ Euclid คือหนึ่งพันห้าร้อยล้านกาแล็กซี
จากข้อมูลที่ถูกปล่อยออกมาล่าสุด ก็นับว่าเป็นข้อมูลมหาศาลแล้ว แต่เป็นแค่ 0.4% จำนวนกาแล็กซีทั้งหมดที่มันจะศึกษา ESA ได้ระบุว่าตลอดระยะเวลา 6 ปีการทำงานของกล้อง Euclid มันจะสามารถทำแผนที่จักรวาลและจัดระบบข้อมูลของดาราจักรได้มากกว่า 1,500 ล้านแห่ง โดยอาศัยการนำ Machine Learning มาใช้ ร่วมกับนักดาราศาสตร์สมัครเล่น นักดาราศาสตร์อาชีพ และนักวิเคราะห์ข้อมูลจากทั้วโลก ที่ช่วยมา Lable, Classificiation และปรับปรุงชุด Dataset แผนที่ของจักรวาลชุดนี้ให้แม่นยำและวางรากสำหรับการสำรวจเอกภพในอนาคต
Euclid นั้นตลอดการทำงานของมันมันจะกลายเป็นกล้องโทรทรรศน์อวกาศที่ทำแผนที่เอกภพได้มากที่สุด ละเอียดที่สุด ที่เรามี ณ ตอนนี้ และเมื่อข้อมูลเหล่านี้ถูกนำมาศึกษาร่วมกับกล้องโทรทรรศน์รุ่นใหม่ ๆ ในยุคนี้อย่างกล้อง SPHEREx กล้องโทรทรรศน์มุมกว้าง นักสำรวจกาแล็กซีตัวใหม่ของ NASA กล้อง Nancy Grace Roman Space Telescope และที่สำคัญกล้อง James Webb Space Telescope ก็จะยิ่งช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจและทำให้ทฤษฏีการกำเนิดเอกภพของเราแม่นยำมากขึ้น
นักดาราศาสตร์สามารถเข้าถึงข้อมูลได้ผ่านทางเว็บไซต์ของ Euclid Consortium
เรียบเรียงโดย ทีมงาน Spaceth.co
