ในบทความเรื่อง รู้จักกับ LandSpace บริษัทจรวดจีน เจ้าของเครื่องยนต์มีเทน และการนำจรวดกลับมาใช้ใหม่ เราได้พูดถึงพัฒนาการที่ก้าวกระโดดของบริษัท LandSpace หนึ่งในบริษัทอวกาศเอกชนที่ก่อตั้งในช่วงปี 2015 ปีเดียวกับที่จีนปลดล็อกให้เอกชนสามารถครอบครองเทคโนโลยีจรวดได้ และเข้ามาทำตลาดการปล่อยในจีนตั้งแต่ช่วงปี 2023 ที่ผ่านมาด้วยจรวด Zhuque-2 จรวดมีเทนลำแรกของโลกที่พาดาวเทียทสู่วงโคจรสำเร็จ จนล่าสุดในปี 2025 บริษัท LandSpace มีกำหนดทดสอบจรวด Zhuque-3 ที่มาพร้อมความสามารถพิเศษคือ การกลับมาลงจอดเพื่อการนำกลับมาใช้ใหม่ คล้ายกับจรวด Falcon 9 ของ SpaceX
การทดสอบจรวด Zhuque-3 นั้นดำเนินอย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่การทดสอบภาคพื้นดินในช่วงปี 2025 จนในที่สุดวันที่ 3 ธันวาคม 2025 ทางบริษัทก็ประสบความสำเร็จในการส่ง Zhuque-3 บินขึ้นครั้งแรก และนับว่าเป็นการทดสอบลงจอดจรวดครั้งแรกของประเทศจีนด้วย ในบทความนี้เราจะมาเจาะลึกว่าในเที่ยวบินแรกของ Zhuque-3 นั้นเกิดอะไรขึ้นบ้าง และ LandSpace เข้าใกล้แค่ไหนในการนำเอาจรวดกลับมาใช้ใหม่
แต่ก่อนที่จะไปพูดถึงเที่ยวบินแรก เราต้องพูดถึงตัวจรวด Zhuque-3 กันก่อน โดย Zhuque-3 เป็นจรวดระดับ Medium-Lift มีความสูงประมาณ 66 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลาง 4.5 เมตร อธิบายให้เห็นภาพคือมีความสูงพอ ๆ กับ Falcon 9 แต่อ้วนกว่าเล็กน้อย เป็นจรวดแบบ 2 ท่อน โดยตัวจรวดท่อนแรกนั้นใช้เครื่องยนต์มีเทน TQ-12A จำนวน 9 เครื่องยนต์ และจรวดท่อนที่สองใช้ TQ-15A จำนวน 1 เครื่องยนต์ ตัวจรวดมีการติดตั้งขาตั้งสำหรับลงจอด 4 ด้าน เหมือนกับ Falcon 9 และมี Grid Fins สำหรับการรีดอากาศบังคับทิศทางการตกกลับลงสู่ฐานลงจอด
ในด้านการทำการบินนั้น Zhuque-3 ออกแบบมาให้บินขึ้นจากฐานปล่อย Site-96 ใน Jiuquan Satellite Launch Center ทางตอนเหนือของจีน ติดกับแถบทะเลทรายมองโกเลีย ซึ่งเป็นฐานปล่อยที่สำคัญของจีนที่นอกจากจะใช้สำหรับการนำส่งภารกิจแบบมีลูกเรือไปยังสถานีอวกาศจีนแล้ว ยังมีการปล่อยพื้นที่ให้เอกชนได้เข้ามาใช้งานอีกด้วย และหนึ่งในบริษัทเอกชนรายแรก ๆ ที่เข้ามาใช้งานก็คือ LandSpace
โปรไฟล์การบินของ Zhuque-3 นั้นมี 3 รูปแบบ ได้แก่
- การปล่อยแบบ Expandable คือการใช้จรวดแล้วทิ้ง สำหรับภารกิจที่ต้องการรีดเค้นประสิทธิภาพของตัวจรวด Zhuque-3 จนไม่เหลือเชื้อเพลิงสำหรับการกลับมาลงจอด
- การปล่อยแบบ Down Range Landing หรือการนำเอาจรวดกลับมาลงจอดในจุดตกของจรวดตามเส้นทางการบิน กรณีนี้จะคล้ายกับการลงจอดบนฐานลงจอดกลางทะเลของ SpaceX ทำให้นำจรวดกลับมาใช้ใหม่ได้ แต่ไม่จำเป็นต้องใช้เชื้อเพลิงในการปรับทิศทาง
- และสุดท้ายการปล่อยแบบ Return to Launch Site ซึ่งเป็นการบินกลับมา ณ ฐานปล่อย ที่ต้องอาศัยการทำสิ่งที่ SpaceX เรียกว่า BoostBack Burn หรือการเปลี่ยนทิศทางการตกกลับให้ย้อนกลับมาที่ฐานปล่อย ซึ่งโปรไฟล์นี้จะใช้เชื้อเพลิงสำหรับการนำส่งได้น้อยที่สุด เพราะต้องเหลือเชื้อเพลิงสำหรับการเปลี่ยนทิศทาง
ในการทดสอบจรวด Zhuque-3 เที่ยวบินแรกนั้น จะเป็นการทำ Down Range Landing ซึ่งทาง LandSpace ได้ไปสร้างฐานลงจอดทางตอนใต้ของฐานปล่อยที่ Jiuquan ระยะห่างประมาณ 390 กิโลเมตรจากฐานปล่อย ที่ต้องบอกเลยว่าบรรดานักสืบชาวเน็ตหาทำมากที่ไปหาเจอจากภาพถ่ายดาวเทียมจนได้
การทดสอบเที่ยวบินแรกของ Zhuque-3
เดิมที Zhuque-3 มีกำหนดบินขึ้นในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายน 2025 แต่ถูกเลื่อนออกมาจนได้มากำหนดบินจริงวันที่ 3 ธันวาคมในที่สุด โดยตัวจรวดบินขึ้นเวลา 11 โมงเช้า ตามเวลาประเทศไทยจากฐานปล่อย Site-96 ใน Jiuquan Satellite Launch ภารกิจนี้ ไม่ได้มีดาวเทียมของลูกค้าเดินทางไปด้วยแต่มีการติดตั้ง Mass Simulator จำลองเป็นดาวเทียมแทน จรวดบินขึ้นอย่างสวยงามท่ามกลางเสียงปรบมือจากวิศวกรและทีมงาน LandSpace
ตาม โปรไฟล์การบินของ Zhuque-3 จรวดท่อนแรกและท่อนที่สองจะแยกตัวกันเวลา 2 นาที 14 วินาทีหลังจากการปล่อย ในขณะที่ 6 นาที 11 วินาที หลังการปล่อย จรวดท่อนแรกจะทำการพลิกตัวเพื่อเตรียมกลับเข้าสู่บรรยากาศโลก และจุดเครื่องยนต์เพื่อทำ Entry Burn จากนั้นการลงจอดจะเกิดขึ้น 8 นาที 30 วินาทีหลังจากการปล่อย
โดย LandSpace ได้รายงานว่าจรวดท่อนแรกและท่อนที่สองแยกตัวกันได้สำเร็จ นับเป็นสิ่งที่น่าตื่นเต้นที่จรวดรุ่นใหม่นี้ประสบความสำเร็จในการบินขึ้นตั้งแต่เที่ยวบินแรก อย่างไรก็ตามในการทดสอบลงจอดจรวด LandSpace ยังไม่ประสบความสำเร็จตามที่ตั้งใจไว้ ภาพและวิดีโอจากหลายแหล่งบินอินเทอร์เน็ตแสดงจรวด Zhuque-3 ท่อนแรก ตกกระแทกฐานปล่อยและเกิดระเบิดขึ้นอย่างรุนแรง อย่างไรก็ดีเราได้เห็นว่า Zhuque-3 ทั้งท่อนรอดจากการ Reentry หรือการกลับเข้าสู่ชั้นบรรยากาศ ซึ่งเป็นหนึ่งในกระบวนการและความท้าทายสำคัญของการนำเอาจรวดกลับมาใช้ใหม่ แถมยังได้เห็นการจุดเครื่องยนต์เพื่อทำ Landing Burn (ซึ่งก็ Burn จริง เพราะไหม้เป็นควันมาเลย) ก่อนจะตกกระแทกพื้น
ภายหลัง LandSpace ได้ออกมาเปิดเผยวิดีโอจากการทดสอบ ทำให้เราได้เห็นการทำงานของระบบ Avionics สำหรับการทำ Landing อย่างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นระบบการนำร่องหรือ Guidance ที่พาเอา Zhuque-3 กลับมา ณ จุดลงจอดได้อย่างแม่นยำ รวมถึงการทำงานของระบบ Grid Fins ที่รีดอากาศควบคุมทิศทางการตกกลับ ดังนั้นการทดสอบลงจอดครั้งแรกของ Zhuque-3 มาได้ถึงขนาดนี่ก็นับว่าน่าประทับใจมากแล้ว
เรายังได้เห็นภาพเต็ม ๆ ของฐานลงจอดของ Zhuque-3 ที่มีซากจากการระเบิดอยู่ ถ้าดูจากภาพก็เรียกได้ว่าไม่ต้องซ่อมฐานปล่อย แต่มาซ่อมถนนข้าง ๆ ฐานปล่อยแทนเพราะจรวดตกใส่ถนนเต็ม ๆ อย่างไรก็ดี ต้องอย่าลืมมว่าแม้กระทั่ง SpaceX หรือ Blue Origin เองนั้นก็ยังมไ่ได้ประสบความสำเร็จในการทดสอบลงจอดจรวดในเที่ยวบินแรก แต่เกิดขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป LandSpace เองก็เช่นกัน
อนาคตของ Zhuque-3 และการเข้ามาทำตลาด
ถ้ามองในมุมตลาด Zhuque-3 ถูกวางตำแหน่งเป็น Medium-Lift Reusable แบบตรงตัว แข่งกับ Falcon 9 ใน Segment การส่งดาวเทียมเชิงพาณิชย์ น้ำหนักกลาง และการปล่อยแบบ Rideshare ซึ่งจีนกำลังมี Demand มหาศาลจากทั้งดาวเทียมสื่อสาร ดาวเทียมสำรวจโลก และกลุ่มดาวเทียม LEO ของตัวเอง จุดแข็งของ LandSpace คือ “ตลาดภายในประเทศ” ที่ SpaceX เข้าไปไม่ได้โดยตรง ทำให้ Zhuque-3 มี Backlog ทางการเมืองและอุตสาหกรรมรองรับอยู่แล้ว ต่อให้ช่วงแรกยัง Reuse ไม่ได้เต็มรูปแบบ ราคาการปล่อยแบบ Expandable ก็ยังแข่งในตลาดจีนได้ทันที
ในระยะถัดไป ถ้า LandSpace สามารถทำ Down Range Landing และ Return to Launch Site ให้สำเร็จได้จริง Zhuque-3 จะกลายเป็น “Game Changer” ของตลาดการปล่อยในจีนอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เพราะต้นทุนต่อเที่ยวจะลดลงอย่างก้าวกระโดด และจะเปิดประตูไปสู่การแข่งขันในตลาด Global มากขึ้น โดยเฉพาะประเทศที่ไม่อยากพึ่งพาทั้งฝั่งสหรัฐฯ และยุโรป คำถามเชิงกลยุทธ์ตอนนี้ไม่ใช่ “LandSpace จะทำได้ไหม” แต่คือ “จะทำได้เร็วแค่ไหน” และ “เร็วพอจะช่วงชิงส่วนแบ่งตลาดจาก Falcon 9 ได้หรือยัง” ซึ่งจากสิ่งที่เห็นในเที่ยวบินแรก ต้องยอมรับแบบไม่อวยว่า จีนเข้าใกล้คำว่า Reusable Rocket ในระดับอุตสาหกรรมเร็วกว่าที่หลายคนคาดไว้พอสมควร
เรียบเรียงโดย ทีมงาน Spaceth.co
