ในปี 2025 ถือว่าเป็นอีกหนึ่งปีที่เราจะได้เห็นการเติบโตของภารกิจสำรวจอวกาศเอกชนภ เปิดปีมาเราก็ได้เห็นภารกิจ Fram2 เดินทางในวงโคจรตัดขั้วเหนือใต้ครั้งแรก รวมถึงภารกิจในลักษณะการบินแบบ Sub-Orbital ก็ยังคงมีให้เห็นกันไม่ทิ้งช่วงมากนัก แต่อีกหนึ่งภารกิจเอกชนที่ไม่พูดถึงไม่ได้ในปีนี้เลยก็คือ Axiom Mission 4 หรือ Ax-4 ภารกิจการสำรวจอวกาศเอกชนของบริษัท Axiom Space ที่จะพาลูกเรือ 4 คนเดินทางไปยังสถานีอวกาศนานาชาติ โดยใช้ยาน Crew Dragon ของ SpaceX ซึ่งภารกิจนี้ก็จะนับว่าเป็นการเปิดโอกาสให้หลาย ๆ ประเทศได้ร่วมส่งทั้งนักบินอวกาศ และการทดลองต่าง ๆ ขึ้นสู่สถานีอวกาศนานาชาติ
ภารกิจ Axiom Mission 4 เป็นภารกิจเอกชนสู่สถานีอวกาศนานาชาติครั้งที่ 4 ของบริษัท Axiom หลังจากที่ได้สร้างประวัติศาสตร์ภารกิจแรกไปในภารกิจแรกในปี 2022 ที่เรารายงานไว้ใน เจาะลึก Axiom 1 เที่ยวบินพลเรือนล้วนแรก อนาคตของสถานีอวกาศเพื่อการค้า ตามมาด้วยภารกิจ Axiom Mission 2 และ 3 ตามลำดับซึ่งเกิดขึ้นเป็นประจำรายปี ซึ่งแต่ละภารกิจ ก็ล้วนแต่เปิดโอกาสให้แต่ละประเทศได้ “จ่ายเงิน” เพื่อส่งนักบินอวกาศ และการทดลองต่าง ๆ ขึ้นสู่สถานีฯ นับเป็นการใช้งานสถานีอวกาศนานาชาติเพื่อการฝึกนักบินอวกาศ และการวิจัยเชิงการค้า (Commercial) โดยอาศัย Connection ระดับสูงกับ NASA
โดย Axiom Mission 4 ก็มีกำหนดบินขึ้นในวันที่ 8 มิถุนายน 2025 จากฐานปล่อย LC-39A ใน NASA Kennedy Space Center เพื่อพาลูกเรือ 4 คนได้แก่ ผู้บัญชาการภารกิจ Peggy Whitson จากสหรัฐฯ, Shubhanshu Shukla จากอินเดีย, Sławosz Uznański-Wiśniewski จากโปแลนด์ และ Tibor Kapu จากฮังการี และจะใช้เวลาให้ลูกเรือได้อยู่อาศัยและทำการทดลองต่าง ๆ บนสถานีอวกาศนานาชาติเป็นเวลาไม่เกิน 14 วัน
Peggy Whitson ผู้บัญชาการภารกิจนั้น เป็นอดีตนักบินอวกาศผู้มีประสบการณ์ของ NASA ผู้ครองตำแหน่งลูกเรือหญิงที่ใช้เวลาบนสถานีอวกาศนานาชาตินานที่สุดจากฝั่งสหรัฐฯ เธอมีประสบการณ์บินในอวกาศเป็นเวลา 675 วัน (หากยังไม่นับ Axiom-4) และเป็นผู้หญิงคนแรกที่ได้เป็นผู้บัญชาการสถานีฯ ปัจจุบันเธอทำงานให้กับ Axiom ในการเป็น “นักบินอวกาศเอกชน” ครูฝึก และผู้บัญชาการภารกิจตระกูล Axiom ที่ก่อนหน้านี้เธอก็ได้บัญชาการภารกิจ Axiom 2 มาแล้ว
ในรอบนี้ Axiom-4 ยังจะได้ใช้ยาน Dragon ลำใหม่แกะกล่องที่ SpaceX เพิ่งสร้างเสร็จ ซึ่งเป็นยานหมายเลข C213 อีกด้วย (ซึ่งตอนแรกจะถูกนำมาใช้กับภารกิจ Crew-10 แต่เนื่องจากยานยังอยู่ระหว่างการตรวจสอบ ทำให้มีการเปลี่ยนยาน ตามที่เรารายงานไปในบทความ เจาะลึก Crew-10 ภารกิจส่งลูกเรือสู่สถานีอวกาศนานาชาติแรกของปี 2025) และตามธรรมเนียมของ SpaceX ลูกเรือกลุ่มแรกจะได้รับสิทธิ์ให้ตั้งชื่อยานอวกาศลำดังกล่าวด้วย ก็ต้องรอมารอดูว่าพวกเขาจะตั้งชื่อยานลำนี้ว่าอะไร
ภารกิจ Axiom Mission 4 กับการเป็นลูกเรือครั้งแรกให้หลายประเทศ
เช่นเดียวกับภารกิจ Axiom รอบก่อน ๆ การมีภารกิจเอกชนเดินทางขึ้นไปยังสถานีอวกาศนานชาตินั้นเปิดโอกาสให้ “มีเที่ยวบินไปยังสถานีฯ มากขึ้น” มากกว่ากำหนดการผลัดเปลี่ยนลูกเรือของสถานีอวกาศนานาชาติที่ปกติจะถูกทำโดยสหรัฐฯ 2 เที่ยวบินและรัสเซีย 2 เที่ยวบิน รวมเป็นปีละ 4 เที่ยวบินอยู่แล้ว อธิบายง่าย ๆ คือ Axiom เป็นเหมือน “รถประจำทางเสริม” ที่เข้ามาวิ่งคู่กับบริการจากภาครัฐฯ ซึ่งสามารถนำเอาพื้นที่บนยานที่บริษัทไปเหมาลำมาจาก SpaceX มาเปิดขายให้กับทั้งรัฐฯ และเอกชนได้ และแม้ลูกเรือจากภารกิจ Axiom จะยังคงมีความคาบเกี่ยวระหว่างการเป็น “นักท่องเที่ยว” และ “นักบินอวกาศอาชีพ” และยังไม่นับว่าเป็นลูกเรือประจำสถานี “Expedition” แต่จากภารกิจก่อน ๆ เราก็ได้เห็นว่า Axiom เป็นภารกิจที่มีความจริงจัง และเป็นการทำงานวิจัยรวมถึงการฝึกนักบินจริง ๆ ไม่ใช่แค่การขึ้นไปเที่ยว
อย่างในภารกิจนี้ เราจะได้เห็น Shubhanshu Shukla นักบินอวกาศจากองค์การอวกาศอินเดียหรือ ISRO ที่จะกลายเป็น “นักบินอวกาศที่ใช้สัญชาติอินเดีย” คนที่สองในประวัติศาสตร์ หลังจากที่ในปี 1982 สหภาพโซเวียต เคยให้การสนับสนุนอินเดียและพา Rakesh Sharma เป็นชาวอินเดียคนแรกที่ได้ไปอวกาศและไปเยี่ยมสถานีอวกาศ Salyut 7 เป็นเวลา 7 วัน
โดยการเดินทางของ Shubhanshu Shukla นั้นถือว่าเป็นการเริ่มต้นการสำรวจอวกาศโดยมนุษย์ยุคใหม่ของอินเดีย เพราะแม้อินเดียจะมีพัฒนาการด้านอวกาศที่ล้ำกว่าชาติอื่น ๆ เช่น การส่งยานไปลงจอดบนดวงจันทร์ หรือไปโคจรบนดาวอังคาร แต่โครงการสำรวจอวกาศโดยมนุษย์ของอินเดียนั้นอยู่ในช่วงเริ่มต้น ซึ่งนั่นก็คือโครงการพัฒนายานอวกาศ Gaganyaan ยานอวกาศแบบมีมนุษย์โดยสาร ที่จะถูกใช้ในการเดินทางไปยังสถานีอวกาศนานาชาติ และสถานีอวกาศ Bharatiya Antariksha ที่อินเดียวางแผนจะก่อสร้างในอนาคต
และแม้ Shubhanshu Shukla จะไม่ใช่คนอินเดียคนแรกในอวกาศหากนับรวมลูกเรือที่เป็นลูกครึ่งอินเดีย หรือคนอินเดียที่ใช้สัญชาติสหรัฐฯ แต่เขาคือลูกเรือคนแรกภายใต้โครงการอวกาศของอินเดียจริง ๆ ดังนั้นการเดินทางรอบนี้จึงสำคัญกับอินเดียมาก เพราะมันคือการประกาศว่าอินเดียพร้อมส่งลูกเรือขึ้นไปประจำการบนสถานีฯ คล้ายกับที่ Axiom ได้เปิดดีลให้ลูกเรือเอมิเรตส์ ขึ้นไปประจำการบนสถานีฯ ที่เราเคยรายงานไปในบทความ เบื้องหลังดีลภารกิจนักบินอวกาศอาหรับ ที่จะอยู่ในอวกาศนานที่สุด จากมุมของเอมิเรตส์ และดีลของซาอุดิอาราเบียในภารกิจ Axiom Mission 2 เที่ยวบินแรกของซาอุดิอาระเบีย
ภารกิจ Axiom 4 นั้นยังมีลูกเรือจากฝั่งยุโรปเดินทางไปด้วยอีกสองคนได้แก่ Sławosz Uznański-Wiśniewski จากประเทศโปแลนด์ ซึ่งเขาจะเป็นนักบินอวกาศคนที่สองของโปแลนด์ นับตั้งแต่ปี 1978 (เห็นตัวเลขแบบนี้ ใช่แล้ว เป็นกรณีคล้าย ๆ กับอินเดียที่โซเวียตพาขึ้นอวกาศ) และ Tibor Kapu จากฮังการี ที่เป็นนักบินอวกาศคนที่สองของชาติ นับตั้งแต่ปี 1980 (ใช่ เหตุผลเดียวกับสองคนด้านบน) จะเห็นว่าภารกิจ Axiom นั้น ช่วงเปิดโอกาสให้ลูกเรือจากประเทศต่าง ๆ ได้มีโอกาสขึ้นสู่สถานีฯ และไม่ต้องรอโควต้าของภารกิจผลัดเปลี่ยนลูกเรือของฝั่งสหรัฐฯ และรัสเซีย
ข้อมูลอ้างอิงจาก Axiom Space Astronaut Missions are Building Human Experience, Opportunity in LEO เคยมีรายงานไว้ว่า Axiom นั้นทำตลาดที่นั่งบนยาน Dragon อยู่ที่ที่ละประมาณ 60 ล้านเหรียญฯ สหรัฐฯ หรือประมาณ 2,000 ล้านบาท ต่อเที่ยวบินหนึ่งเที่ยวไปยังสถานีอวกาศนานาชาติ
การทดลองเชิงการค้าที่เดินทางไปกับภารกิจ
นอกจากการนำส่งลูกเรือแล้ว แน่นอนว่าในภารกิจ Axiom Mission 4 เต็มไปด้วยการทดลองทางวิทยาศาสตร์ต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นตลอด 10-14 วันในขณะที่ตัวยาน Dragon เทียบท่ากับสถานีอวกาศนานาชาติ โดยในเว็บไซต์ของภารกิจ Axiom ก็ได้ระบุรายการของการทดลองไว้ใน Ax-4 to Set Record for Most Research Activities Conducted During Axiom Space Mission
งานวิทยาศาสตร์จาก Axiom Space เองนั้นมีตั้งแต่การหาวิธีดูแลนักบินอวกาศที่เป็นเบาหวานชนิดพึ่งอินซูลิน การศึกษาการเปลี่ยนแปลงของสมองและความรู้ความเข้าใจในอวกาศ ไปจนถึงการวิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพแบบเรียลไทม์ผ่านอุปกรณ์สวมใส่ (Wearable Devices) โดยมีทั้งเซนเซอร์บนร่างกาย แอปพลิเคชันบน iPhone และ AWS Snowcone ทำงานร่วมกัน นอกจากนี้ยังมีการทดลองเกี่ยวกับการเติบโตของเซลล์มะเร็งเต้านมชนิดรุนแรงในอวกาศ และการศึกษาสเต็มเซลล์เม็ดเลือดภายใต้สภาวะไร้น้ำหนัก รวมถึงการทดลองอื่น ๆ จากพันธมิตร
ในขณะที่องค์การอวกาศอินเดีย มุ่งเน้นที่งานวิจัยชีววิทยาในสภาวะไร้น้ำหนัก เช่น การสังเกตการเติบโตและการตอบสนองของสาหร่ายขนาดเล็กและไซยาโนแบคทีเรีย การศึกษาผลกระทบของจอคอมพิวเตอร์ต่อสมองในอวกาศ และการวิจัยกลไกความเสื่อมของกล้ามเนื้อ เพื่อหาแนวทางบำบัดสำหรับภารกิจระยะยาวในอนาคต รวมถึงการทดสอบการงอกของเมล็ดพืช 6 สายพันธุ์ เพื่อเข้าใจพื้นฐานของการเพาะปลูกในอวกาศ
ในฝั่งยุโรป ESA และรัฐบาลโปแลนด์ใช้โค้ดเนมภารกิจนี้ว่า IGNIS ได้ส่งงานวิจัยที่ครอบคลุมทั้งด้านสุขภาพจิต ระบบภูมิคุ้มกัน กล้ามเนื้อและกระดูก การแปรผันของไมโครไบโอมในลำไส้ และการทดสอบเทคโนโลยีใหม่ ๆ เช่น Neurofeedback เพื่อลดความเครียด อุปกรณ์ถ่ายภาพสมองในอวกาศ และการตรวจสอบระดับรังสีผ่านระบบในโมดูล Columbus ของ ESA
ขณะที่ฝั่งฮังการี ภายใต้ชื่อโค้ดเนม HUNOR ก็ได้พัฒนาชุดการทดลองที่หลากหลายเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นการติดตามสภาพจุลินทรีย์ในร่างกายมนุษย์ การศึกษาการทำงานของสมองและการประสานมือ-ตาในสภาพไร้น้ำหนัก การประยุกต์ใช้วัสดุนาโนในตา การทดลองด้านพฤติกรรมของโลหะหลอมเหลว การวัดรังสีด้วยอุปกรณ์ส่วนตัว ไปจนถึงศึกษาโครงสร้างทางพันธุกรรมและการซ่อมแซมตัวของ DNA และงานทดลองเชิงฟิสิกส์ที่จัดการเรียนการสอนพร้อมนักเรียนจากทั่วประเทศ
โปรไฟล์ภารกิจ จำนวนลูกเรือ และอนาคต
ภารกิจ Axiom 4 นั้น นับว่าเป็นภารกิจสำรวจอวกาศเอกชนภารกิจที่ 2 ของปีนี้ เมื่อลูกเรือทั้ง 4 เข้าเทียบท่ากับสถานีอวกาศนานาชาติ จะทำให้จำนวนของลูกเรือบนสถานีฯ จาก 7 คน กลายเป็น 11 คน และ ณ ช่วงเวลาของภารกิจ Axiom-4 จะมียาน Dragon เทียบสถานีฯ มากถึง 3 ลำ เนื่องจากตอนนี้มียาน Crew Dragon จากภารกิจ Crew-10 เทียบอยู่ที่พอร์ตด้านหน้าสุดของสถานี และในวันที่ 21 เมษายน 2025 จะมีการส่งยาน Cargo Dragon ขึ้นไปเติมเสบียง ทำให้เราอาจจะได้เห็นการทำ Relocation หรือการเปลี่ยนจุดเทียบยานในช่วงก่อนภารกิจ ตามมาตรการความปลอดภัยของ NASA ที่จะให้ยานอวกาศเข้าเทียบยานจากด้านหน้าสถานีฯ เท่านั้น
ภารกิจของ Axiom นั้นในระยะยาว ยังรวมไปถึงการก่อสร้างสถานีอวกาศแห่งใหม่ ซึ่งจะดำเนินการโดยเอกชน ซึ่งเราเคยรายงานไว้อย่างละเอียดในบทความ Axiom Space พัฒนาการและเบื้องหลังสู่ความพยายามสร้างสถานีอวกาศเอกชน ซึ่งจะเป็นการใช้พื้นที่ร่วมกับสถานีอวกาศนานาชาติในช่วงแรก ก่อนที่จะแยกตัวเองออกไป เพื่อให้สถานีอวกาศนานาชาติได้ถูกปลดประจำการและบังคับตกกลับสู่โลกในช่วงปี 2030
เรียได้ว่าช่วงหลัง ๆ ธุรกิจของ Axiom นั้นน่าสนใจมาก ไม่ว่าจะเป็นการดีลต่าง ๆ กับ NASA และหน่วยงานพันธมิตรของสถานีอวกาศนานาชาติ ลูกค้าฝั่งรัฐฯ และลูกค้าเอกชนต่าง ๆ ที่เปิดโอกาสให้การเดินทางสู่อวกาศและการส่งการทดลองไปยังอวกาศเข้าถึงคนได้จำนวนมากขึ้น
เรียบเรียงโดย ทีมงาน Spaceth.co
