ในช่วงต้นปี 2025 หลังจากที่รัฐบาล Trump ได้เข้ามาสร้างความเปลี่ยนแปลงหลายอย่างในสหรัฐฯ รวมถึงการเกิดขึ้นของหน่วยงาน Department of Government Efficiency หรือ DOGE ที่นำโดย Elon Musk ที่หวังปรับปรุงระบบการทำงานในหน่วยงานรัฐฯ ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ทำให้เรามีข่าวแปลก ๆ ให้ได้รับชมกันไม่เว้นแต่ละวัน
หนึ่งในข่าวที่เกิดขึ้นและถือว่าสร้างคำถามอย่างมากกับผู้ติดตามข่าวสารในแวดวงอวกาศคือ กรณี Boeing อาจต้องมีการเลิกจ้างพนักงาน ซึ่งพนักงานกลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่สร้างจรวด Space Launch System หรือ SLS ให้กับ NASA โดยรายงานดังกล่าวนั้น มีจุดเริ่มต้นมาจากบทความเรื่อง Boeing has informed its employees of uncertainty in future SLS contracts ซึ่งถูกวิเคราะห์ไว้โดย Eric Berger นักข่าวสายอวกาศแห่งเว็บ Ars Technica ตามมาด้วยรายงานจาก Bloomberg ในข่าว Boeing to Lay Off About 400 Workers on Moon Rocket Program
รางานดังกล่าวบอกว่า David Dutcher ผู้ดูแลโครงการ SLS ของ Boeing ได้จัดประชุมพนักงานมากกว่า 800 คนที่ทำงานภายใต้โครงการ SLS เพื่อแจ้งข่าวล่วงหน้าว่า รอบสัญญาการพัฒนาจรวด SLS กับ NASA จะสิ้นสุดในเดือนมีนาคม 2025 และหาก NASA ไม่ได้ต่อสัญญา อาจนำไปสู่การเลิกจ้างพนักงานที่ทำงานภายใต้โครงการดังกล่าว การแจ้งข่าวในลักษณะนี้นั้น เป็นไปตามข้อกฎหมายสหรัฐฯ ว่าด้วยเรื่องการบอกพนักงานล่วงหน้า 60 วัน หากมีการเลิกจ้าง
จากเนื้อหาดังกล่าวนั้น ยังไม่มีการระบุว่า NASA จะไม่ต่อสัญญากับ Boeing หรือยังไม่ได้เป็นการสรุปอย่างเป็นทางการว่าพนักงานมากกว่า 800 คนภายใต้โครงการ SLS จะต้องถูกเลิกจ้าง หรือบอกว่า NASA จะยกเลิกโครงการ SLS
แล้ว SLS อยู่ในสภาวะวิกฤติจึงหรือไม่
โครงการ SLS นั้น เป็นหนึ่งในสามของโครงสร้างพื้นฐานสำคัญภายใต้โครงการ Artemis ของ NASA ที่ประกอบไปด้วย การพัฒนาจรวด Space Launch System หรือ SLS, การพัฒนาระบบภาคพื้น Exploration Ground Systems หรือ EGS (ฐานปล่อย ระบบ Mobile Launcher ต่าง ๆ) และ การพัฒายานอวกาศ Orion ซึ่งทั้งสามนี้ล้วนเป็นมรดกจากโครงการ Constellation ที่ NASA วางแผนจะพามนุษย์เดินทางกลับสู่ดวงจันทร์อีกครั้ง ก่อนที่โครงการดังกล่าวจะถูกยกเลิกไป และกลายมาเป็นโครงการ Artemis ที่มีการนำเอาเอกชนเข้ามามีบทบาทสำคัญ เช่น การว่าจ้างเอกชนพัฒนายานสำหรับลงจอดบนพื้นผิว Human Landing System และการว่าจ้างเอกชนนำเอาการทดลองต่าง ๆ นำร่องไปยังผิงดวงจันทร์ล่วงหน้าในโครงการ Commercial Lunar Payload Services หรือ CLPS
สำหรับประวัติศาสตร์และความจำเป็นของจรวด SLS นั้นเราเคยรายงานไว้ในบทความ ทำไม SLS ถึงเป็นจรวดที่แพงแต่จำเป็น และ ทำไมจรวด SLS ถึงได้มีชื่อที่สิ้นคิดแบบนี้ โดยใจความสำคัญแบบย่อ ๆ ก็คือ SLS นั้นเป็นจรวดที่ NASA สร้างขึ้นตามมาตรฐานความปลอดภัย และกระบวนการที่ถือว่ารัดกุมมากที่สุด ทำให้การพัฒนา SLS, Orion และ EGS นั้น จะสร้างมรดกทางวิศวกรรม ให้กับการพัฒนาจรวดและยานอวกาศรุ่นถัด ๆ ไปทั้งโดยภาครัฐและเอกชน แม้จะแลกมาด้วยราคาที่แพงแสนแพง แต่เป้าหมายของการพัฒนาก็คือการวางรากสู่อนาคต
เป็นที่ถกเถียงกันมาซักพักแล้วว่า SLS นั้นคุ้มค่าจริงหรือไม่ หรือแม้กระทั่งเป็นไปได้หรือไม่หากเราจะนำเอายานอวกาศเอกชน มาใช้แทน SLS และ Orion แต่สุดท้าย NASA ก็ยังคงวางแผนการใช้งานงานจรวด SLS, Orion และ EGS ในโครงการ Artemis ยาวไปจนถึง Artemis V อยู่ รวมไปถึงการก่อสร้างสถานีอวกาศ Lunar Gateway (อ่าน – เปิดแผน Artemis IV ภารกิจสร้าง Lunar Gateway)
NASA มีแผนยกเลิกโครงการ SLS หรือไม่
ถ้าคำตอบแบบเร็ว ๆ ณ ตอนนี้ก็คือ ต้องมีอยู่แล้ว แต่คำตอบอาจจะไม่ใช่อย่างที่เราคิด ต้องเข้าใจว่ายานอวกาศหรือจรวดทุกรุ่นมันมีช่วงชีวิต (Lifespan) ของมัน แม้กระทั่งของบริษัทเอกชน วันหนึ่ง SpaceX ก็จะต้องยกเลิกการใช้งาน Falcon 9 และหันมาใช้ Starship เต็มรูปแบบ ดังนั้น ถามว่า NASA มีแผนยกเลิก SLS มั้ย คำตอบก็คือ “มี” แต่จะเกิดขึ้นเมื่อไหร่นั่นก็คืออีกประเด็นนึง
อย่างที่เห็นว่าในภารกิจ Artemis I เราได้เห็น SLS ลำแรกบินขึ้นและพาเอายาน Orion ไปโคจรรอบดวงจันทร์อย่างประสบความสำเร็จ ส่วนภารกิจ Artemis II ซึ่งจะเป็นการพาเอาลูกเรือกลุ่มแรก เดินทางไปโคจรรอบดวงจันทร์ แม้โครงการจะ ถูกเลื่อนจากกำหนดเดิมไปเป็นปี 2026 แต่รูปแบบของภารกิจนั้นก็ยังคงเหมือนเดิม และจรวด SLS สำหรับภารกิจ Artemis II ก็ได้ถูกทยอยประกอบขึ้นแล้ว ในอาคาร Vehicle Assembly Building ของ NASA ในขณะที่จรวด SLS สำหรับภารกิจ Artemis III และ IV ก็อยู่ระหว่างการก่อสร้าง ทั้งในโครงงานของ Boeing และ Michoud Assembly Facility ในนิวออร์ลีน และได้ถูกทยอยส่งมายัง NASA Kennedy Space Center เรื่อย ๆ
นอกจากนั้นแล้ว NASA เองก็อยู่ระหว่างการสร้าง Mobile Launcher 2 ซึ่งเป็นหอสำหรับปล่อยจรวด SLS ในรุ่น Block 2 ซึ่งจะถูกใช้สำหรับการก่อสร้างสถานีอวกาศ Lunar Gateway อยู่ที่ NASA Kennedy Space Center ด้วย
และอย่างที่เราบอกไป โครงการ Artemis นั้น ไม่ได้มีแค่ SLS แต่รวมถึง Orion ด้วย และผู้พัฒนายานอวกาศ Orion ให้กับ NASA นั้นก็คือ Lockheed Martin และบริษัทภายใต้สัญญาต่าง ๆ อีกมากมาย ถ้า NASA ต้องการยกเลิกการพัฒนา SLS และ Orion จริง ๆ บริษัทที่จะได้รับผลกระทบ ไม่ได้มีแค่ Boeing แต่บริษัทอื่น ๆ ณ ตอนนี้ก็ยังไม่ได้ออกมาให้ความเห็นอะไร ทำให้เราน่าจะยังไม่ได้เห็นการยกเลิก SLS, Orion และ EGS ในเร็ววันแน่ ๆ
Loren Grush แห่ง Bloomberg ยังได้ออกมาวิเคราะห์ในบทความ Canceling NASA’s Big-Budget Moon Program Will Be Difficult Work บอกว่าการยกเลิก SLS นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ๆ เนื้อความก็คล้ายกับที่เรากล่าวมาข้างต้นนั่นเอง
ท่าทีของรัฐบาล Trump ต่อกรณี SLS
การตั้งคำถามถึงราคาที่แพงของ SLS, Orion และ EGS ไม่ได้เพิ่งเกิดขึ้นในยุคของ Trump ก่อนหน้านี้ SLS ก็ถูกมองว่าเป็น “Sanate Launch System” ซึ่งเป็นการล้อว่า SLS นั้นทำขึ้นมาเพื่อสนองผลประโยชน์ในเชิงการเมือง แต่ก็ต้องยอมรับว่า ท่าทีของรัฐบาลนี้ต่อ SLS นั้นน่าสนใจไม่น้อย โดยเฉพาะเมื่อ Elon Musk ได้ก้าวเข้ามามีบทบาททสำคัญในการให้คำปรึกษากับ Trump ต่อโครงการอวกาศต่าง ๆ โดย Musk นั้นเคยโพสต์บน X บอกว่า “Artemis architecture is extremely inefficient, as it is a jobs-maximizing program, not a results-maximizing program. Something entirely new is needed.” หรือสถาปัตยกรรมของโครงการ Artemis นั้น ไม่ Efficient (ก็คือใช้เงินเยอะ แต่ผลที่ออกมาไม่น่าประทับใจขนาดนั้น) อย่างมาก และถูกออกแบบมาให้สร้างงานสร้างอาชีพมากกว่าทำให้เกิดผลลัพธ์ที่น่าพึงพอใจ แต่ Musk ก็ยังไม่ได้ออกมาให้ความเห็นว่า SLS จะถูกยกเลิกหรือไม่ เมื่อไหร่
กรณีการเปลี่ยนจาก SLS ไปใช้จรวดรุ่นอื่นนั้น ก็มีให้เห็นมาแล้ว ก่อนหน้านี้ SLS นั้นถูกวางไว้เป็นจรวดอเนกประสงค์ ที่เดิมทียาน Europa Clipper จะต้องถูกปล่อยกับ SLS แต่เนื่องจากการล่าช้าทำให้ Europa Clipper ถูกนำมาปล่อยกับ Falcon Heavy แทน ทำไมการส่ง Europa Clipper เป็นภารกิจแพงและยากที่สุดของ SpaceX
ในรัฐบาล Trump นั้น ยังมีการเตรียมแต่งตั้งให้ Jared Isaacman มหาเศรษฐีเจ้าของโครงการสำรวจอวกาศเอกชน Polaris เข้ามาเป็นผู้อำนวยการ NASA ซึ่งก็ต้องรอดูท่าทีว่า Isaacman จะดำเนินนโยบายอย่างไร
และต้องอย่าลืมว่าตัว Trump เองนั้น ก็มีความเชื่อมโยงและมีอิทธิพลกับโครงการ Artemis เป็นอย่างมาก เนื่องจากโครงการ Artemis นั้นได้ถูกประกาศในสมัยการดำรงตำแหน่งของ Trump ช่วงปี 2017-2021
สุดท้ายจากข่าวที่เราเห็นนี้ คงยังสรุปไม่ได้ว่า NASA มีแผนยกเลิกโครงการ SLS (และระบบอื่น ๆ อย่าง Orion และ EGS) ในเร็ววัน โดยเฉพาะเมื่อภารกิจ Artemis II, III และ IV ค่อนข้างออกมาเป็นรูปเป็นร่างพอสมควรแล้ว แถมจรวด Starship เองก็ยังคงอยู่ระหว่างการทดสอบอยู่ ทำให้ SLS, Orion และ EGS ยังคงเป็นคำตอบเดียวของโครงการ Artemis ในตอนี้
เรียบเรียงโดย ทีมงาน Spaceth.co
